Wat is crystal meth en hoe wordt het middel gebruikt?

Crystal meth is een vaak gebruikte naam (slang) voor de stof methamfetamine in kristalvorm. Andere bijnamen zijn Tina, meth, ice, tweak of glass. Er bestaan ook pillen met methamfetamine, zoals Yaba, Desoxyn en Captagon. Crystal meth is een upper en behoort - naast XTC, MDMA, speed en 4-FA – tot de groep fenethylaminen. Het is een chemische drug en een zeer krachtig stimulerend middel. Crystal meth komt vaak voor als witte kristallen of een witachtig kristalpoeder met een bittere smaak. Er zijn ook pillen en transparante kristallen met verschillende kleuren in omloop. Crystal meth lost makkelijk op in water of alcohol. Gebruikers snuiven, slikken, roken, anaal pluggen (booty bumpen) of injecteren (slammen) het middel. 

Crystal meth is geen nieuwe drug. Al in 1893 werd methamfetamine in een Japans lab ontwikkeld en lange tijd als medicijn voorgeschreven bij narcolepsie, overgewicht en later ADHD. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het gebruikt door soldaten aan het front. Hitler schijnt een fervent gebruiker te zijn geweest. Eind jaren zeventig was methamfetamine in de Nederlandse drugscene populair. Het was verkrijgbaar onder de naam Pervitine, en werd vooral geïnjecteerd. In 1976 werd methamfetamine op lijst 1 van de Opiumwet gezet. Bezit, handel en productie zijn sindsdien strafbaar in Nederland.

Crystal meth wordt gerookt, geslikt als pil, geplugd en geinjecteerd.

En hoe wordt meth in andere landen gebruikt?

Meth is een populair middel in een groot aantal landen. Onder andere in de VS, in Australië, in een aantal landen in het Midden-Oosten (oa Captagon) en in grote delen van Oost- en Zuid-Oost Azië is meth erg populair. In die landen wordt het door diverse groepen mensen gebruikt: van vrachtwagenchauffeurs die lange afstanden moeten rijden tot mijn- en nachtwerkers, van studenten tot sekswerkers en van huisvrouwen tot jongeren. Elk land kent zijn eigen gebruikscultuur en meth verschijnt in vele gedaanten. Meth kan met een huis-tuin-en-keuken recept thuis worden gemaakt – iets wat bijvoorbeeld in de VS veel gebeurt. De grotere productiecapaciteit bevindt zich in landen als Mexico, Myanmar en sinds enkele jaren ook in Nederland. 

Crystal meth is een populair middel voor gebruik rondom seks

Wat is volgens gebruikers de meerwaarde van crystal meth?

Het effect van crystal meth lijkt op speed, maar is veel sterker en werkt tot ruim twee keer zo lang. Door een enorme dopamine-boost in de hersenen ervaren gebruikers intense euforie, energie en zelfverzekerdheid. Veel gebruikers noemen het effect ‘overweldigend’ en in combinatie met seks ‘bloedgeil’ en ‘alles overstijgend’. Andere genoemde positieve effecten zijn de verhoogde alertheid en euforie, zin in seks en een verhoogde pijngrens. Hierdoor kan seks onder invloed van crystal meth langdurig, intens en grensverleggend zijn. Zodra crystal meth uitwerkt, kan een neerslachtig, geïrriteerd, rusteloos en uitgeput gevoel ontstaan. Door uren- of nachtenlang doorgaan is slapeloosheid en lichamelijke uitputting vaak genoemde klachten.

Foto boven: een glazen pijpje dat wordt gebruikt om meth te roken.
Foto onder: in grote delen van Oost- en Zuidoost-Azië is crystal meth erg populair 

Wat kunnen de nadelige effecten van meth-gebruik zijn?

Doordat alle tijdsbesef wegvalt, kan seks onder invloed van crystal meth soms dagenlang doorgaan. De behoefte om te eten, slapen of drinken wordt veelal onderdrukt. Na gebruik volgt vaak een zware langdurige kater, beter bekend als de ‘come down’. Hoe lang deze aanhoudt, hangt af van de hoeveelheid die is gebruikt, hoe lang is doorgegaan en of er sprake is van een combinatie met andere middelen. Veel gebruikers kunnen na gebruik soms tot wel dagenlang kampen met lichamelijke, geestelijke, seksuele en sociale ongemakken. Denk hierbij aan uitputting, slaapproblemen, depressie, angst, (intense) stemmingswisselingen en een verlaagd libido. Dit kan een week of langer aanhouden.

Leidt gebruik van crystal meth meteen tot verslaving?

Dit wordt vaak gesuggereerd, maar vraagt om nuancering. Crystal meth is niet lichamelijk verslavend zoals alcohol, heroïne of GHB/GBL, maar kan bij intensief gebruik een scala aan negatieve klachten veroorzaken. Zowel op psychisch, lichamelijk als seksueel vlak. Crystal meth is het krachtigste stimulerende middel op de Nederlandse drugsmarkt. Het effect is veel sterker dan dat van cocaïne, afhankelijk van de dosis en gebruiksmethode. Na gebruik ontstaan vaak zware, langdurige katers (come down), waarna meestal een versterkte zucht (craving) optreedt. Bij dagelijks of zeer regelmatig gebruik kan iemand te maken krijgen met lichtgeraaktheid, slapeloosheid of verstoord slaapritme, uitputting, stemmingswisselingen, depressieve gevoelens en in ernstige gevallen suïcidale neigingen, paranoia, verminderd libido en vermagering.

Welke misverstanden bestaan er over crystal meth en gebruikers?

Uit de VS zijn veel horrorverhalen over crystal meth overgewaaid. Bekend zijn de afbeeldingen van uitgemergelde meth-gebruikers, met uitgevallen tanden. De beelden geven een verwrongen beeld dat niet representatief is. Ze zijn bedoeld om angst te zaaien. Bij langdurig en dagelijks meth-gebruik kan iemand dusdanig afglijden. Dit is zelden alleen afhankelijk van het middel, maar ook van andere factoren: een trauma, een jeugd met weinig toekomstperspectief, armoede of mentale problemen, etc. Daarnaast speelt leefstijl een grote rol. De constatering dat crystal meth dodelijk kan zijn, klopt. Ook hier gaat het echter meestal om langdurig en dagelijks gebruik, waarbij de reserves van het lichaam worden uitgeput. Iemand kan zo bijvoorbeeld eerder een hartaanval krijgen. 

De Nederlandse Videoland-docu Breaking Meth neemt de kijker mee in de wereld rondom meth in Nederland. Mainline-directeur Machteld Busz schreef er een zeer kritisch blog over. 

Waarop baseert Mainline haar kennis over meth en de gebruiker?

Op ons veldwerk. Zo bezoeken we in heel Nederland inloophuizen, de nachtopvang, gebruiksruimtes en tippelzones. Ook staan we in contact met een netwerk van professionals in de maatschappelijke opvang. Hieruit komen vooralsnog weinig signalen voort dat het gebruik van crystal meth in deze omgeving toeneemt. In de chemsex scene zien we het gebruik wel toenemen en verbreden. Mainline’s Chemsex Team, dat bestaat uit twee veldwerkers (Leon Knoops en Sjef Pelsser), baseert dit op bijna dagelijks contact met gebruikers in het hele land. Zij organiseren wekelijkse online support-meetings en individuele gesprekken met (ex)gebruikers. Ook wisselen ze kennis en ervaringen uit met professionals in de GGZ, verslavingszorg en seksuele gezondheid. Samen met partners als Jellinek en de GGD werd de voorlichtingsvideo Friday Fever ontwikkeld. Het Chemsex Team monitort daarnaast gay dating sites op referenties naar drugs, om zo vroegtijdig nieuwe trends te signaleren. Het Chemsex Team is regelmatig het eerste aanspreekpunt voor (ex)gebruikers die worstelen met crystal meth. Eerder ontwikkelde het Chemsex Team samen met SOA Aids Nederland de website Sexntina.nl. Momenteel werkt het team aan een grootschalig onderzoek naar het injecteren van drugs onder mannen die seks hebben met mannen: Slammen in Nederland. Dit komt waarschijnlijk in juli uit. Het is een vervolg op het rapport Tina en Slammen uit 2015. 

Foto links: een 'still' uit de Britse docu Chemsex. Foto rechts: David Fawcetts klassieker. Zowel de docu als het boek geven een goed inzicht in de belevingswereld van mannen die crystal meth gebruiken rondom seks. 

Hoe ziet Mainline de opkomst van crystal meth in Nederland?

Wij zien het gebruik van crystal meth groeien. Dit baseren we op een aantal signalen. De laatste jaren worden er veel meth-labs opgerold. Het aantal dealers neemt toe en het aanbod stijgt. De prijzen zijn in een paar jaar gedaald van ongeveer 200 euro naar 70 euro per gram. Crystal meth wordt soms of met korting door dealers aangeboden naast cocaïne, om het gebruik te promoten. Tot dusver lijkt de groei zich met name af te spelen onder MSM (mannen die seks hebben met mannen). Wij signaleren in ons huidig onderzoek ‘Slammen in Nederland, een update’ dat steeds meer gay- en bi-mannen met -crystal meth-gebruik experimenteren tijdens seks. Tegelijkertijd constateren we dat het middel in andere subculturen ook mondjesmaat komt opzetten. In het verleden is gebleken dat de gay-scene vaak trendsettend is. GHB en ketamine waren in deze scene eerst populair voordat ze mainstream werden. Het taboe op crystal meth-gebruik werkt mogelijk vertroebelend: mensen zijn minder snel open over hun gebruik en zoeken – vaak vanwege het stigma- minder snel hulp. 

Hoe ervaart Mainline de berichtgeving in de media?

Rond het gebruik van crystal meth hangt een stigma dat in de media regelmatig in stand wordt gehouden. Gebruikers worden vaak gegeneraliseerd neergezet als zombies die uit elkaar vallen. Wie één keer gebruikt, zou vrijwel meteen verslaafd zijn. Toch is de realiteit dat veel gebruikers van meth geen of weinig invloed ervaren op hun dagelijkse leven. Zij gebruiken eens in de paar weken of minder vaak, hebben een stabiel leven en zorgen goed voor zichzelf. Een minderheid verliest de controle, glijdt af en heeft in meer of mindere mate professionele hulp nodig. Door de karikatuur van de meth-gebruiker, ligt er een groot taboe op gebruik. Er is weinig kennis van het middel en er heerst groot onbegrip over de gebruiker. De kan de drempel om hulp te zoeken vergroten. 

Meer weten over crystal meth of chemsex?

Voor info, neem contact op met Machteld Busz (m.busz@mainline.nl) of Tim Jansma (t.jansma@mainline.nl) of kijk op onze perspagina. 

Voor meer informatie over chemsex, kijk op onze expertisepagina. 
Interview of fact checking voor een artikel? Ga naar onze perspagina.